Το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ελλάδας
Engish summary: I think that the biggest problem in Greece’s current economics situation is the fact that young people work for €800 gross, while their pension money are used to fund pensions in the order of €1,500 net. This is highly unfair and indicative of a generation that learned not to care about the future.
Κατά καιρούς, συζητάω με φίλους για τα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας. Οι περισσότεροι αναφέρουν θέματα όπως ο υπερτροφικός δημόσιος τομέας, ο ιδιωτικός τομέας που έμαθε να επενδύει χωρίς ρίσκο, η ανυπαρξία υποδομών, οι κακοί πολιτικοί ή η δυσλειτουργική δικαιοσύνη (ιδιαίτερα όσον αφορά οικονομικά θέματα). Δεν διαφωνώ, για την ακρίβεια νομίζω ότι ο συνδυασμός όλων αυτών ήταν καταλυτικός για την κατάντια της χώρας μας. Παρ’ όλα αυτά, νομίζω όμως ότι το χειρότερο πρόβλημα στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή είναι ο συνδυασμός της υψηλής ανεργίας και χαμηλών αμοιβών (αποτέλεσμα του πρώτου) με τις προκλητικές συντάξεις, ειδικά στο δημόσιο τομέα.
Λόγω της ηλικίας των γονέων μου (και οι 2 δημόσιοι υπάλληλοι), ακούω κατά καιρούς τις συντάξεις που παίρνουν διάφοροι γνωστοί τους και εξοργίζομαι. Οι περισσότερες είναι πολλές φορές πολλαπλάσιες της εγγυημένης που σχεδιάζει η κυβέρνηση (€380, αν θυμάμαι σωστά) και κάποιες φορές μεγαλύτερες του τελευταίου μισθού που λάμβαναν ως υπάλληλοι! Πολλοί μάλιστα διαμαρτύρονται και για τις περικοπές: καταμετρητής της ΔΕΗ, που αργότερα έγινε και διευθυντής προσωπικού(!) &mdash πάντα στηριζόμενος στα προσόντα του (απόφοιτος γυμνασίου), λάμβανε σύνταξη €2,800 (ή 110% του τελευταίου μισθού) η οποία και περικόπηκε στα €1,800! Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους είναι κάτω των 60 χρονών. Μπήκαν στο δημόσιο με τις γνωστές διαδικασίες της δεκαετίας του 80. Μετά την είσοδο της χώρας στη ζώνη του Ευρώ, έλαβαν αυξήσεις που συνήθως δεν αντιστοιχούσαν στην παραγωγικότητά τους (ή στη λογική).
Το σύνηθες επιχείρημα είναι για τις συντάξεις των €1,800 είναι το “έχουμε πληρώσει για τις συντάξεις μας”; αυτό δεν θα μπορούσε να είναι μακρύτερα από την αλήθεια. Ένας απλός υπολογισμός αρκεί για να τους πείσει για το αντίθετο: έστω ότι κάποιος πληρώνει €1,000 σαν ασφαλιστικές εισφορές το μήνα (εξαιρετικά απίθανο με βάση τα εκκαθαριστικά που έχω δει) επί 20 χρόνια; Με επιτόκιο 5\% (έστω ότι τα ασφαλιστικά ταμεία έκαναν τέλειες επενδύσεις τα τελευταία 20 χρόνια), αυτό μας δίνει μια παρούσα αξία €411,000 προς χρήση για συνταξιοδότηση τα επόμενα 20 χρόνια. Έστω τώρα ότι το επιτόκιο είναι μηδενικό (δηλαδή το χρήμα δεν χάνει την αξία του στο χρόνο) και τα χρήματα επιμερίζονται σε ισόποσες δόσεις: το πόσο αντιστοιχεί σε €1,710 το μήνα, τα οποία πρέπει να καλύψουν το φόρο και όποιες άλλες εισφορές. Συνεπώς, με εξαιρετικά ιδανικές συνθήκες, οι αριθμοί είναι συντριπτικά κατά αυτού του επιχειρήματος Εξάλλου, αν οι αριθμοί ήταν υπέρ, δεν θα χρειαζόταν κρατική επιχορήγηση στα ταμεία.
Μια ίσως ποιο λογική εξήγηση είναι το γεγονός ότι το συνταξιοδοτικό σύστημα της Ελλάδας βασίζεται στην αλληλεγγύη των γενεών (άρα δεν είναι ανταποδοτικό). Πράγματι, έτσι είναι. Αλλά προσωπικά δεν βλέπω γιατί θα πρέπει η τωρινή γενιά να είναι αλληλέγγυα με την προηγούμενη (δεν εννοώ σε προσωπικό επίπεδο). Οι ευκαιρίες που είχε η προηγούμενη γενιά στην ηλικία των 25-35 να ξεκινήσει τη ζωή της ανήκουν στη σφαίρα της φαντασίας σήμερα. Ακόμη κι έτσι όμως, τα παραγωγικά αποτελέσματα της προηγούμενης γενιάς είναι απογοητευτικά: η κρίση που ζούμε σήμερα είναι η απόδειξη. Με ποια λογική θα πρέπει η γενιά των ανθρώπων στην αρχή της παραγωγικής τους ηλικίας, με ελάχιστες προοπτικές ευημερίας, να χρηματοδοτεί την συνεχιζόμενη ευημερία των συνταξιούχων της προηγούμενης παραγωγικής γενιάς? Πόσοι νέοι πρέπει να δουλεύουν με το βασικό μισθό για να χρηματοδοτούν συντάξεις των €1,500 (ή ακόμη και των €800) ανθρώπων που ήδη έχουν οικογένεια, σπίτι(-α), αυτοκίνητο(-α) και ελάχιστες υποχρεώσεις πέραν της απόλαυσης των 30+ χρόνων ζωής που τους απομένουν? Κάτι τέτοιο είναι ξεκάθαρα ανήθικο.
Νομίζω ότι το ασφαλιστικό είναι το επόμενο μεγάλο πρόβλημα που θα αντιμετωπίσει η Ελλάδα. Και αυτό φοβάμαι θα γίνει κατά το γνωστό τρόπο: στην αρχή ο αρμόδιος υπουργός θα αδιαφορήσει, μετά η τρόικα θα “επιστήσει την προσοχή”, ο υπουργός θα εξαγγείλει “μελέτη βιωσιμότητας του ασφαλιστικού” η οποία θα αργήσει να ολοκληρωθεί, η τρόικα θα “συναρτήσει τις αλλαγές με την επόμενη δόση”, οι λεγόμενες προοδευτικές δυνάμεις θα κάνουν επαναστατική γυμναστική για 1-2 εβδομάδες χωρις να προτείνουν κάτι εναλλακτικό και τέλος ο υπουργός θα περικόψει οριζόντια όλες τις συντάξεις 20-30%. Όλοι θα είναι χαρούμενοι για 3-4 χρόνια, μέχρι ο κύκλος να επαναληφθεί.
Τι προτείνω όμως; Όσο και αν ακούγεται ακραίο, νομίζω ότι το ποιο δίκαιο σύστημα είναι όλοι να λαμβάνουν μια εγγυημένη σύνταξη η οποία προσαυξάνεται αναλογικά με τις εισφορές που έχει καταβάλει ο καθένας στο ασφαλιστικό του ταμείο, υπολογισμένες σε ορίζοντα 20 χρονών από τη συνταξιοδότηση. Τα δε όρια ηλικίας πρέπει να είναι σταθερά και χωρίς καμία εξαίρεση τα 65 χρόνια (εκτός βαρέων/ανθυγιεινών επαγγελμάτων).Η εγγυημένη σύνταξη μπορεί να καλυφθεί από τις σημερινές κρατικές επιχορηγήσεις στα ασφαλιστικά ταμεία. Οτιδήποτε άλλο είναι εξαιρετικά άδικο για τη γενιά που σήμερα προσπαθεί να βρει μια δουλειά και πληρώνει εισφορές για τους συνταξιούχους των €1,800.
Ο Στέφανος Μάνος είχε υπολογίσει το 2012 εγγυημένη σύνταξη €700 για όλους με βάση αυτά τα ποσά. Αλλά ποιος ακούει τους ακραίους νεο-φιλελεύθερους…